Là một trong những cơ sở hạ tầng blockchain cơ bản, public chain có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, tạo ra một lĩnh vực cạnh tranh khốc liệt. Trong chu kỳ tăng trưởng trước đó của thị trường, số lượng người dùng Ethereum trên các nền tảng mới đã gia tăng, cộng với đó là sự phát triển của các public chain lớp 1 như Solana, Avalanche và Cosmos đã mang đến nhiều kỳ vọng. Mặc dù vậy, những rủi ro trong bảo mật đã liên tục diễn ra, trong đó bao gồm cả sự kiện Solana tạm ngừng hoạt động và cuộc tấn công flash loan trên Avalanche, đã làm trầm trọng thêm những sai sót của Solidity và Rust.
Dựa trên những ưu điểm của Solidity, Move là ngôn ngữ lập trình được xây dựng trên nền tảng của Rust với những cải tiến về bảo mật, khả năng mở rộng và tính linh hoạt. Nhờ việc được nhiều nhà đầu tư công nhận, các public chain mới được xây dựng trên Move đã được thị trường và các tổ chức ưa chuộng. Đặc biệt, Sui và Aptos đã nổi lên như những public chain thuộc Move phổ biến nhất.
Background của Sui và Aptos
Vào ngày 18 tháng 6 năm 2019, Meta (trước đây là Facebook) đã chính thức phát hành whitepaper của Diem (trước đây là Libra), nhằm xây dựng một loại “tiền tệ không biên giới”. Tuy nhiên, dưới áp lực pháp lý mạnh mẽ, các giám đốc điều hành đã rời khỏi dự án, nhóm bị giải tán và dự án thất bại. Meta cuối cùng đã bán Diem với giá 200 triệu USD.
Tuy nhiên, câu chuyện không kết thúc ở đó. Các thành viên cũ của nhóm gồm Mo Shaikh, Avery Ching, Evan Cheng đã thành lập Sui cùng Aptos và kế thừa Move, di sản quan trọng nhất của Diem. Với sự hậu thuận của Meta, Sui và Aptos đã chiếm được sự chú ý của thị trường và được mệnh danh là cặp sao song sinh nhà Move.
Điểm tương đồng giữa Sui và Aptos
1. Ngày thành lập
Sui và Aptos được thành lập gần như cùng một thời điểm và đều được khởi xướng vào năm 2021.
2. Ngôn ngữ lập trình
Sui và Aptos đều sử dụng Move làm ngôn ngữ lập trình gốc. Ngôn ngữ này còn được gọi là ngôn ngữ sinh ra để dành cho tiền điện tử, vì chúng được thiết kế để mã hóa nhiều loại tài sản và logic kinh doanh tạo nên cơ sở hạ tầng tài chính của Diem, nhằm mục đích trở thành một hệ thống thanh toán toàn cầu.
3. Cơ chế đồng thuận
Sui và Aptos đều được hỗ trợ bởi cơ chế PoS (proof-of-stake). Điều này có nghĩa là phí gas được tính cho tất cả các hoạt động của mạng, được sử dụng để thưởng cho những người tham gia PoS và ngăn chặn thư rác cùng các cuộc tấn công từ chối dịch vụ.
4. Tầmnhìn
Sui và Aptos đều nhằm mục đích giải quyết bộ 3 bất khả thi của blockchain.
5. Tình trạng gọi vốn
Cả Sui và Aptos đều đã huy động được hàng trăm triệu đô la; nguồn tài chính của hai dự án được dẫn dắt bởi a16z – một tổ chức hàng đầu.
Sự khác biệt giữa Sui và Aptos
Mặc dù có cùng nền tảng đội ngũ nhưng vẫn có nhiều điểm khác biệt giữa Sui và Aptos. Ví dụ: mặc dù cả hai đều sử dụng Move, nhưng Aptos tuân theo phương pháp thiết kế được nêu trong whitepaper của Diem, trong khi Sui đã cải tiến nhiều mặt, tạo ra một ngôn ngữ Sui-Move độc đáo.
Ưu điểm của Sui-Move là chúng áp dụng mô hình lấy đối tượng làm trung tâm, thay vì mô hình lấy địa chỉ làm trung tâm, có nghĩa là hầu hết mọi thứ trên blockchain, bao gồm tài sản, smart contract và giao dịch NFT sẽ được biểu diễn dưới dạng “đối tượng”. Khi dữ liệu địa chỉ được sửa đổi, gửi hoặc nhận, Aptos tập trung vào địa chỉ cần cập nhật dữ liệu hai lần, trong khi Sui chỉ cần cập nhật dữ liệu một lần, từ đó giúp dữ liệu an toàn hơn.
Ngoài ra, mặc dù cả Sui và Aptos đều là dùng cơ chế PoS, nhưng các thuật toán đồng thuận cơ bản của chúng lại khác nhau. Aptos đạt được khả năng song song hóa bằng cách sử dụng Block-STM, cho phép các nhà phát triển tham gia vào mã hóa không hạn chế. Hơn nữa, điều này cho phép thông lượng cao hơn và độ trễ thấp hơn cho các trường hợp sử dụng thực tế.
Sui sử dụng giao thức Narwhal và Tusk, giao thức này dựa trên bộ nhớ DAG (Directed Acyclic Graph) để song song hóa lớp. Giao thức không đồng bộ, vì vậy nền tảng có thể chống lại các cuộc tấn công DoS. Điều này cũng mang lại cho Sui một lợi thế về mặt bảo mật.
Đồng thời, Sui và Aptos cũng khác nhau đáng kể về mặt phân bổ token.
Nguồn cung APT ban đầu được giới hạn ở mức 1 tỷ token và tài sản của tất cả các nhà đầu tư cũng như những người đóng góp cốt lõi hiện tại sẽ bị khóa trong 4 năm. APT được phân bổ như sau:
- 51.02% phân bổ cho cộng đồng;
- 19.00% được phân bổ cho những người đóng góp cốt lõi;
- 16.50% được phân bổ cho Aptos Foundation;
- 13.48% phân bổ cho nhà đầu tư.
Tổng nguồn cung SUI được giới hạn ở mức 10 tỷ và được phân bổ như sau:
- 50% được phân bổ cho quỹ Dự trữ Cộng đồng do Sui Foundation quản lý;
- 20% được phân bổ cho những người có đóng góp sớm;
- 14% phân bổ cho nhà đầu tư;
- 10% được phân bổ cho Mysten Labs Treasury;
- 6% được phân bổ cho Chương trình truy cập cộng đồng và Người kiểm tra ứng dụng.
Không giống như các PoS thông thường như Aptos, Sui đã bổ sung quỹ dự trữ vào hệ thống token của mình. Vì blockchain là cấu trúc dữ liệu chỉ tăng kích thước, nên chi phí bảo trì dữ liệu trên chuỗi sẽ tiếp tục tăng theo thời gian. Do đó, so với phí tính cho người dùng sớm, người dùng tham gia Sui hiện phải trả phí cao hơn, nhưng quỹ dự trữ sẽ giải quyết vấn đề này bằng cách cho phép những người dùng sớm trả nhiều phí hơn để tất cả người dùng có thể sử dụng mạng dựa trên mức phí tương tự.
Tất nhiên, để một public chain có thể trở nên nổi bật, các dự án chức năng là điều cần thiết. Theo một thống kê chưa đầy đủ, hệ sinh thái Aptos đã được ra mắt trước đó và hiện có hơn 140 dự án. Mặc dù Sui bắt đầu muộn hơn nhưng chúng đã bắt kịp Aptos và hiện có hơn 200 dự án.
Về tiến độ phát triển, Aptos đã hoàn thành ra mắt mainnet vào tháng 10 năm ngoái, nhưng hiệu suất của chuỗi kể từ thời điểm đó đã gây nhiều tranh cãi. Tiến bộ đều đặn, Sui cũng đã phát hành mainnet và hiện đang được chú ý. Liệu Sui có thể dẫn đầu các chuỗi dựa trên Move và trở thành người thay đổi cuộc chơi Lớp 1 tiếp theo không? Chúng ta hãy chờ xem nhé.
